NGADU BAKO JEUNG NGOPI

Ngadu bako téh lain saukur ngadu haseup, tapi ngadu rasa. Dina haseup bako, aya hariring waktu, antara hirup jeung reureuh. Jalma Sunda kolot mindeng nyebut, “Hirup téh kawas bako, lamun teu dijieun haneut, leungit rasa na.” Ngadu bako jadi simbol yén manusa kudu ngabagi haneutna kahirupan. Lamun bako téh haneut di leungeun, silaturahmi téh haneut di hate. Di dinya aya rasa babarayaan anu henteu bisa digantikeun ku harta. Dina obrolan bako, bédana umur jeung pangkat lebur jadi sarua, sabab sadayana nyedot rasa hirup tina batubara nu sarua: “kasabaran jeung pangarti”. Sasaurang nyebut, “Teu aya pikiran jero lamun teu aya kopi hideung.” Ngopi téh tradisi mikir, ngarasakeun waktu. Jalma Sunda percaya yén kopi téh lain ngan ukur inuman, tapi cara pikeun nyaring waktu, gantebkeun rasa, ngirining pamikiran. Lamun ngadu bako ngahaneutkeun silaturahmi, ngopi ngahirupan rasa eling. Dina ngopi, urang ngarasakeun pait anu ngandung nikmat, siga hirup anu pinuh ku cobaan tapi ogé pinuh ku pangajaran. Ngadu bako jeung ngopi téh saperti dua sisi hirup: lahir jeung batin, jasad jeung rasa. Ngadu bako ngajarkeun sauyunan, sedengkeun ngopi ngajarkeun kasadaran. Dina dua éta tradisi basajan, aya ajén filosofi Sunda anu nyebut yén “hirup kudu ngalir, tapi kudu aya maksudna.” Dina catur antara dua dulur anu keur diuk di saung éta, teu aya pidato panjang, teu aya nasihat resmi. Tapi unggal seruput kopi jeung sedotan bako jadi isarat kahirupan: Ngadenge leuwih ti nyarita. Ngahargaan rasa batur. Ngahudang eling kana waktu. Ngahaneutkeun haté ku kabeneran. Ngadu bako jeung ngopi téh sabenerna cermin tina kearifan Sunda: ngarasa, ngarti, jeung silih asih. Dina tradisi basajan, urang diajar yén kabagjaan teu kudu datang tina hal gede cukup tina rasa nyambung antara manusa jeung manusa, antara rasa jeung eling, antara hirup jeung kahirupan.